10.2. Бозор хўжалиги шароитида корхона самарадорлигини белгиловчи омиллар

Корхонанинг иқтисодий самарадорлиги бу барча иқтисодий кўрсаткичларни яхшиланишидир. Масалан, ишлаб чиқариш хажмини ўсиши, харажатларни камайиши, фойдани ўсиши ва бошқалар.

Корхоналарни бозор хўжалиги шароитида самарадор ишлашини белгиловчи омилларни қуйидаги гуруҳларга ажратиш мумкин:

Асосий иборалар ва тушунчалар.

  1. Самарадорлик ресурслардан фойдаланишнинг махсулдорлигини ифодалайди.
  2. Мутлақ (абсолют) самарадорлик ҳар доим олинган натижани уни олиш учун зарур бўлган ҳаражатларга нисбатини ифодалайди.
  3. Фойда - шу корхонада тадбиркорлик қобилиятини сақлаб туриш учун зарур бўлган минимал яъни энг кам миқдордаги тўловдир. Фойда даромад билан ишлаб чиқариш корхоналари ўртасидаги фарқдир.
  4. Пировард даромад (MR) деб маҳсулот ҳажмини бир бирликка ўсиши (DQ) натижасида даромаднинг ўсишига (DR(Q) айтилади.
  5. Ялпи сотишдан кўрган фойда.

  6. Асосий фаолиятдан кўрган фойда.
  7. Умумий фаолиятдан кўрилган фойда.
  8. Солиқ тўлашга қадар бўлган фойда.
  9. Иқтисодий (соф) фойда - бу умумий пул тушумларидан барча ҳаражатларнинг фарқидир.

(Молиявий натижалар бўйича ҳисоботга қаранг Ф¹2. «Ҳаражатлар таркиби тўғрисида»ги Қўлланмага, амалий маълумотларга мурожат қилинг).