7.1. Ўзбекистонда тадбиркорликни қўллаб - қувватлаш  шакллари ва турлари.

Мустақиллик йилларида Ўзбекистон Республикасида кичик бизнес маълум даражада ривожланиб борди. Лекин уларни яратиш суръатлари, уларни муттасил ривожланиб бориши ва умумиқтисодий ҳаётдаги ўрни бозор иқтисодиёти талабларига хали жавоб бера олмайди. Кичик тадбиркорликни ривожлантириш йўлларида хали тўсиқлар, қийинчиликлар кўп. Уларни фақат давлатнинг комплекс ташкилий, иқтисодий ва ижтимоий тадбир - чоралари асосида енгиб ўтиш мумкин. Бозор иқтисодиётини ривожлантиришнинг асосий шакли бўлган кичик бизнесни яратиш ва ривожлантириш бизнинг шароитимизда янги ва мураккаб жараёндир. Улар иш бошлаб, ўз фаолиятларини йўлга қўйгунларича жуда кўп қаршиликларга, қийинчиликларга дуч келадилар. Тадбиркорлик муаммолари бўйича ўтказилган сўров маълумотлари буни тасдиқламоқдалар. Юқоридаги келтирилган қийинчиликлар турли хил сабаблар бўйича 40 %дан 83 % гача бўлган.

Маълумки Ўзбекистонда тадбиркорликни ривожлантиришнинг ҳуқуқий асослари етарли даражада яратилган. Лекин улардан ташқари тадбиркорликни ривожлантиришнинг қўллаб - қувватлашнинг иқтисодий асослари ҳам яратилган. Бозор муносабатлари шароитида тадбиркорлик фаолиятини айниқса, қишлоқ жойларда ривожлантириш йўли билан янги иш ўринларини ташкил этиш, бозор инфратузилмасини шакллантириш, рақобатни ривожлантириш учун шарт - шароитлар яратиш, хизмат кўрсатиш айниқса, банк, аудиторлик, консалтинг, воситачилик, банк фаолиятидан боғлиқ илмий изланишлар олиб боришини талаб қиладиган ҳизматлар ҳажмини кескин ошириш, ахолининг кўпчилиги тадбиркорлик, бизнес ишлари билан шуғулланиш, хохишини яратиш ва уларни бозор иқтисоди¸тига жалб қилиб, боқимандачилик, истеъмолчилик психологиясини бартараф қилиш мақсад қилиб қўйилган. Шунинг учун:

I. 1995 й. 28 августда Вазирлар Махкамасининг “Ўзбекистон Республикасида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантиришни қуллаб - қувватлаш Давлат дастури” қабул қилинди.

Ушбу дастурда давлат ёрдамининг шакллари ва хиллари, мутасадди ташкилотлар, кичик бизнесга ёрдам бериш учун маблағ олиш манбалари кўрсатилган.

Кичик бизнесни ривожланишини қўллаб - қувватлаш шакллари ва турлари ниҳоятда хилма - хилдир. Уларни қуйидаги гуруҳларга ажратиш мумкин:

II. Ўзбекистон Республикаси Президенти қошида «Иқтисодий ислохотлар, тадбиркорлик ва хорижий инвестициялар бўйича бошқармалар аъро Кенгаш» ишлаб турибди. Унинг вазифаси Ўзбекистонда тадбиркорликни ривожланишининг асосий йўналишларини беради, тадбиркорликни қўллаб - қувватлаш шаклларини белгилайди, кичик бизнеснинг умумий ғоясини (идеологиясини) яратади. Бу Кенгаш тадбиркорлик соҳасини ривожлантириш стратегиясини, йўналишини, қуллаб - қувватлаш усуллари, шаклларини белгилайди.

III. Олий Мажлис ихти¸ридаги «Иқтисодий ислохотлар ва тадбиркорликни қўллаб - қувватлаш Қўмита» тадбиркорликнинг хуқуқий асосларини яратади ва уни такомиллаштириб (тўлдириб, тузатиб) боради. Қонун доирасида тадбиркорлар манфаатларини ҳимоялаш вазифаларини бажариб боради.

IV. Вазирлар Маҳкамаси қошида кичик ва хусусий тадбиркорликни рағбатлантириш бўйича «Республика Мувофиқлаштириш Кенгаши» фаолият кўрсатади. Унинг ихти¸рида 5 ишчи гуруҳи яратилган.

V.Давлат мулкини бошқариш ва Тадбиркорликни қуллаб - қувватлаш бўйича «Давлат Мулк Қўмитаси» ҳам иқтисоди¸тни ва тадбиркорлик шаклларини яратишнинг ягона си¸сатини амалга ошириш бўйича жуда кўп муоммаларни ҳал қилади. Булардан  ташқари тадбиркорларни ўз - ўзини қуллаб - қувватлашнинг бир қанча шакллари яратилиб ривожланиб бормоқда.

Масалан, хунармандлар уюшмаси, деҳқон - фермер хўжалиги уюшмаси, иш билармон а¸ллар уюшмаси, туризм ташкилотлари ассоциацияси ва бошқалар.

Ўзбекистон Республикаси Солиқ Кодексидаги солиқ имтиёзлари ҳам кичик бизнесни қўллаб - қувватлашнинг муҳим чораларидан ҳисобланади.