7.4. Кичик ва ўрта бизнеснинг хорижий давлатларда қўллаб - қувватланишидаги тажрибалар.

Кўпгина ривожланган мамлакатларда кичик ва ўрта корхоналарни таркиб топиши ва ривожланиши давлат ёрдамига мухтож. Уларда бу соҳада катта ижобий тажриба тўпланган. Биз бундай тажрибадан Ўзбекистон шароити ва хусусиятларини ҳисобга олган холда фойдаланишимиз мумкин.

Кичик ва ўрта корхоналар фаолиятини бошқариш усуллар ва йўналишлар барча давлатларда умумий бўлиб, бир - бирига яқин келади.

Улар қуйидагилар:

Айрим мамлакатлар тажрибасидан мисоллар келтирамиз. АҚШ. Бу давлатда 1953 й. кичик бизнес ишлари бўйича маъмурият яратилган. Бу ташкилотнинг фаолияти - ўз ишини бошлаши учун, уни амалга ошириши учун ёрдам кўрсатиши, кридитлар бериш кичик бизнесга кафолатли қарзлар беришдан иборат.

Шу йил мамлакатда кичик бизнес тўғрисида қонун қабул қилинди. 1998 й. кичик корхоналарга ташкилотларнинг янги технология ва илмий - техник, тажриба - конструкторлик ишланмаларини узатиши имкониятларини берадиган қонун қабул қилинади.

Кичик корхоналарга жуда кўп ярим давлат ташкилотлари бўлган Савдо хизматлари сиёсати бўйича Қўмита, Президент хузурида хусусий тадбиркорлик бўйича махсус комиссия, саноат рақобатбардошлиги масалалари бўйича комиссия ва бошқалар хизмат қиладилар.

Кичик корхоналарга АҚШ жуда кўп миқдордаги ижтимоий ташкилотлар ёрдам беради:

Япония. Бу давлатда кичик ва ўрта корхоналарни қўллаб - қувватлаш учун қуйидаги ташкилот, уюшма ва марказлар хизмат қилади:

Шунингдек КЎК - ни кредитлаш учун ўнлаб махсус банклар хизмат қилади. Давлат ёрдами шулардан иборат, имтиёзли солиққа тортиш, тезлаштирилган амартизация, банкрот бўлганда ёрдам бериш, КЎК - ларни техникавий даражасини ўстиришни рағбатлантириш.

Японияда кичик корхоналарга 500 дан ортиқ савдо - саноат палаталари ва унинг филиаллари маслахатлари, молиявий ва билим олиш учун ёрдам беради.

Давлат ёрдамининг молиявий асосини кичик бизнесни қўллаб - қувватлаш махсус фонд - халқ фонди, шунингдек молиявий корпорация ташкил қилади.

Қўллаб - қувватлаш ишларини комерция банклари ҳам давлат ва ижтимоий фондлар воситачилигида олиб боради.

Франция. Бу давлатда КЎК - ларни қўллаб - қувватлашдан асосий мақсад:

Қўллаб - қувватлаш ишлари давлат ва регионлар ўртасида 50 % ва 50 % ҳисобидан тақсимланган.

Молиявий ёрдам эса қуйидаги шаклларда олиб борилади:

Жанубий Корея. Бу давлатнинг пул - кредит сиёсати шундай тузилганки комерция банклари ўз маблағларининг (займларини) 35 % - ни КЎК - га беришлари шарт. Уларни ривожланиши учун: Кичик бизнес федерацияси, КЎК - лар банки, технологияларни суғурталаш фонди, Савдо ва саноат Вазирлиги хизмат қилади.

Бу ерда КЎК - ларнинг ҳуқуқий асослари яратилган: КЎК - ни рағбатлантириш тўғрисида докрет (1966 й), КЎК – субконтракт ишларини рағбатлантириш тўғрисида Қонун (1978 й.), фақат КЎК - лар ишлаб чиқарадиган товарларни аниқланган рўйхати (1982 й.), КЎК - ларга  ўзаъро ёрдам фонди тўғрисида қўлланма (1984 й.); бошқарувни тартибга солиш ва модернизация қилиш бўйича декрет (1989 й.) ва бошқалар.

Қўллаб - қувватлаш йўли билан молиявий ёрдам, биринчи галда, энг юқори экспорт потенциалига эга бўлган фирмаларга берилади. Шу билан бир вақтда кичик ва ўрта корхоналар йирик кооператив гуруҳларга бирлашган бўлади. Уларга  ҳукумат – молиявий томондан, солиқ бўйича ва техникавий ёрдам бериб туради.

Бу ерда биз айрим мамлакатларда кичик ва ўрта бизнесни қўллаб - қувватлашнинг умумий томонларини кўрсатдик, холос. Ҳар бир мамлакат бўйича бу масалаларни чуқурроқ ва аниқроқ ўрганилса Ўзбекистон Республикасида ҳам кичик бизнесни ривожлантиришнинг йўналишлари ва имкониятларини янада аниқроқ қилиб кўрсатиш мумкин эди. Лекин бу масалалар махсус изланишлар талаб этади ва уларни ўзни алоҳида бир мавзу деб ҳисоблаймиз.

Кўпгина давлатларда кичик бизнесни ривожлантиришда франчайз тизими ҳам ишлатилади