1.1. Фаннинг моҳияти, уни ўрганишнинг объектив зарурияти ва аҳамияти
Мамлакатимизда олиб борилаётган иқтисодий ижтимоий ислохотларнинг туб негизини тадбиркорлик, омилкорлик ва ишбилармонлик хислатларисиз тасаввур этиш қийин. Эркин бозор муносабатларининг кенг равнақ топиши кишилар ҳаётида, уларнинг турмуш тарзида, маънавий ва ҳаётий кўникмаларида намоён бўлмоқда. Ҳозирги вақтда республикамиз фуқоролари ривожланган Европа давлатлари, АҚШ, Япония каби давлатларнинг бой амалий тажрибаси хусусида етарли ахборотга эга бўлиб бормоқдалар.
Республикада иқтисодий ислохатларни янада чуқурлаштириш, давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштиришнинг жараёнларини тобора авж олдириш, шунингдек тадбиркорликни ривожлантириш ва қўллаб қуватлашни таъминлаш мақсадида:
ЎзР - сининг Давлат мулкини бошқариш ва хусусийлаштириш Қўмитаси билан Ўзбекистон Республикаси молия вазирлиги хузуридаги давлат мулки жамғармаси негизида Ўзбекистон Республикаси давлат мулкини бошқариш ва тадбиркорликни қўллаб - қувватлаш давлат Қўмитаси ташкил этилган.
Ўзбекистонда тадбиркорликни қўллаб - қувватланиши - рақобатчиликни ривожланишига истеъмол бозорини товарлар ва хизмат ишлари билан тўлдиришга янги иш жойларини яратиш, катта миқдордаги мулк эгалари ва тадбиркорларни шаклланишига хизмат қилувчи Республикада ўтказилаётган иқтисодий ислохатларнинг энг мухим йўналишларидан биридир. Тадбиркорликни қўллаб қувватланиши нафақат иқтисодиётни муттасил ривожланиши, ҳўжалик алоқаларини тузатиш, рақобатни ривожлантириш ва истеъмол бозорини тўлдириш билан боғлиқ бўлган иқтисодий мақсадларни таъминлаши зарур. Булардан ташқари бундай давлат ёрдами иқтисодий сиёсий вазифаларни хал этиши республиканинг барча худудларида сиёсий мўътадилликни мустахкамлаши, тадбиркорлик фаолиятига тегишли бўлган ижобий ижтимоий муносабатларни шакллантириши, унга ахолининг актив қисмини жалб этиши ишсизликни, инфляция ва бошқа негатив салбий ижтимоий холатларни олдини олиши лозим.
Булардан кўриниб турибдики кичик бизнес ва тадбиркорлик фанини ўқитилиши давр талабининг тақозоси, бозор муносабатларига ўтишнинг объектив заруриятидан келиб чиққан. Шу туфайли бу фанни ўқиш, ўрганиш ёшларимизни, талабаларни ва шундай фаолият тури билан шуғуланувчиларни билимини оширади, тўлдиради, уларнинг тадбиркорлик соҳасидаги қобилияти, ташаббуси ва фойдали хатти - харакатларини оширади. Демак, фаннинг мақсади - замонавий бизнес йўналишларини тахлил қилиш, ўрганиш, унинг ривожини таъминлаш йўлларини кўрсатиш ва унга тааълуқли бўлган назарий билимлар билан, бизнес соҳасида қўлга киритилган тажриба ва ютуқлар билан таништириш, уларни ўрганиш хисобланади, шулардан келиб чиқиб, фаннинг вазифаси - конкрет фирма ва корхоналарни ривожлантириш даражасини ўрганиш, истиқболларини кўрсатиш, ундаги ходиса ва жараёнларини тахлил қилиш, ижобий тажрибаларини Ўзбекистон Республикаси шароитида қўллаш имкониятларини аниқлашдан иборатдир. Ҳодиса ва жараёнларни тахлил килиш ракобатчилик шароитида амал қилаётган хўжаликларнинг хатти - харакатларини фойдали бўлиш йўлларини ўргатиш, бу сохадаги назарий ва амалий билимлар билан талабаларни куроллантиришдан иборатдир. Булардан фаннинг мохияти ёки предмети келиб чиқади.
Кичик бизнес ва тадбиркорлик фанининг ўрганиш объекти бўлиб нодавлат мулк шаклларига асосланган ишлаб чиқариш жараёнидаги муносабатлар ва ресурсларни таксимланиши, улардан фойдаланишни ташкил этиш, ва пировард натижада истеъмол бозорини товарлар билан тўлдириб максимал фойдага эришиш йўлларини топиш хисобланади. Албатта фойдага эришиш учун биринчи галда кимга нима ишлаб чиқариш зарурлиги тўғрисида бир карорга келиш зарур.
Фанни ўрганиш объекти бўлиб - фирма ёки корхоналар хисобланади. Фирмаларнинг фаолият юритиш мухитини тахлили асосида ўсиш имкониятларини танлаш, ривожланиш стратегиясини белгилаш ва уни режалаштиришни ташкил этиш хамда бошка стратегик ахамиятга молик бўлган саволлар ва муаммоларга жавоб бериш хам ушбу фаннинг объектлари жумласига киради.
Фанни ўрганишда бизнеснинг назарий ва амалий томонларини боғлаб олиб бориш зарур. Бизнес сохасидаги билимларни кенгайтириш, такомиллаштириш учун АКШ, Германия, Япония, Жанубий Корея каби иктисодий ривожланган давлатларнинг машхур фирмалари фаолиятидан ва тўплаган тажрибаларидан мисоллар келтириб ўрганилади.
Хозирги вақтда бизнесни амалга ошириш билан боғлиқ бўлган фанлар ва сохалар тоборо кенгайиб бормокда. Улар: «Бозор иқтисодиёти асослари», «Бизнес асослари», «Бизнесни бошқариш», «Халкаро бизнес», «Бизнес этикаси», «Микроиқтисодиёт», «Макроиқтисодиёт асослари», «Иктисодиёт назарияси», «Микроиқтисодий статистика» «Макроиқтисодий статистика», «Банк статистикаси», «Корхона иқтисодиёти» «Меҳнат иқтисодиёти ва соцологияси» ва бошка фанлар. Бир - бирига туташ, боғлиқ фанлар сохасидаги билимларни эгаллаш, кичик бизнес ва тадбиркорлик фанини чукур эгаллашга хизмат килади. Бунда бир катор асосий тушунчалар ва кабул этилган умумий иборалар билан иш юритилади, уларни мохиятини билиш, ойдинлаштириш мухим ахамият касб этади. Бундай иборалар, масалан, бизнес, маркетинг, менежмент, бозор, бозор иқтисодиёти, бозор механизми, ракобат, бозор даври, харажатнинг фойдалилиги, бозор мувозанати, махсулот дифференциацияси, бозор инфраструктураси, товар, бахо талаб, таклиф, талаб ва таклиф мувозанати, умумий бозор талаби, изокванта, изокоста, пировард харажатлар, пировард фойдалилик, инвестиция, мультипликатор, фойда, иктисодий фойда, нормал фойда, ички ва ташки харажатлар, концерн, консорциум корпорация, фирмалар уларнинг «фойдали харакати» ва бошкалар. Шунинг учун ушбу фанни ўрганишда хам албатта бозор иктисодиётига бағишланган луғатлардан фойдаланиш зарур бўлади.