4.3. Кичик ва хусусий корхоналарни рўйхатдан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизими ва уни такомиллаштирилиши
Ҳозирги вақтда кичик ва хусусий корхоналарни рўйхатдан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизими ва такомиллаштирилиши 22 август 2001 йилда қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Тадбиркорлик субъектларини Давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизимини такомиллаштириш тўғрисида”ги 347 - сон Қарорига асосан амалга оширилади*.Ўзбекистонда кичик ва ўрта бизнесни жадал ривожлантириш учун қўллай иқтисодий ва ҳуқуқий шарт-шароитларни яратиш, тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш жара¸нини енгиллаштириш, соддалаштириш мақсадида Қўлланма қабул қилиниб у 1 октябр 2001 йилдан амал қила бошлади. Тошкентда, Қорақалпоғистон Республикасида ва унинг вилоятларида рўйхатдан ўтказувчи ташкилотлар бўлиб Адлия Вазирлиги ва Қорақалпоғистон Республикаси вилоятларининг Адлия бошқармалари, туман ва шаҳар ҳокимиятлари аниқланди.
Рўйхатга олинган тадбиркорлик субъектини солиқ ва статистика ташкилотларида, йўл фондида, туман (шаҳар) меҳнат бўлимида, аҳолини иш билан банд этиш ва ижтимоий химоялаш ¸ки ижтимоий таъминот бўлимида уч¸тга олиш ишларини барчасини фақат рўйхатга олувчи ташкилотнинг ўзи бажаради. Бунда у рўйхатдан ўтганлиги тўғрисида гувоҳнома беради. Лекин тадбиркорлиларни рўйхатдан ўтказиш тартиби бирмунча ўзгарди. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «Тадбиркорлик фаолиятини ташкил этиш учун рўйхатдан ўтказиш тартиботлари тизими тубдан такомиллаштириш тўғрисида»ги 20 август 2003 йил Фармонига («Халқ сўзи» 21.08.03.) кўра корхоналарни давлат рўйхатидан ўтказиш муддати улар жойлашган манзилдаги шаҳар, туман ҳокимияти хузурида ташкил этилга Инспекцияга ҳужжатлар топширилгандан сўнг 7 иш кунидан 1 ойгача белгиланади.
Рўйхатдан ўтказувчи органга тақдим этиладиган хужжатлар қуйидагилар:
Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қуйиш тартиби тўғрисидаги низомга 1 - илова
Тадбиркорлик субъектларини (юридик шахс ташкил этган холда) давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қуйиш схемаси

Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қуйиш тартиби тўғрисидаги низомга 2 - илова
Якка тартибдаги тадбиркорларни давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қуйиш схемаси (фаолиятни амалга ошириш жойи мавжуд бўлган тақдирда – бино сотиб олинганлигин, ижарага олинганлиги ҳақидаги шартнома ¸ки ижарага берувчининг бино ижараси хақидаги кафолат хати, турар жойни мўлжалланмаган бинога ўтказиш ҳақидаги далолатнома)

| Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қуйиш тартиби тўғрисидаги Низомга 3 - илова |
|---|
| Кимга ____________________________________________ |
| ( рўйхатдан ўтказувчи органнинг номи) |
| __________________________________________ дан |
| (ариза берувчининг ф.и.о) |
| АРИЗА |
|---|
| _____________________________________________________ |
| (юридик шахснинг ўзбек тилидаги тўлиқ ва қисўартирилган номи) |
| _____________________________________________________ ни |
| давлат рўйхатидан ўтказишингизни илтимоа қиламан. |
| Мулкчилик шакли _______________________________________ |
| оммавий (давлат), хусусий |
| Ташкилий - хукукий шакли: |
| ________________________________________________________ |
| Рўйхатдаги ходимларнинг тахмин қилина¸тган сони _______ киши |
| Почта манзили ___________________________________________ |
| Почта индекси ___________ алоқа қилинадиган телефон:_________ |
| Аризага қушимча равишда илова қилинадиган хужжатлар: |
| 1.______________________________________________________ |
| 2.______________________________________________________ |
| _________________________________________________________ |
| (тўлдирилган сана) (муассиснинг ¸ки ваколатли шахс-ариза берувчининг имзоси) |
| Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қуйиш тартиби тўғрисидаги Низомга 4 - илова |
|---|
| _____________ туман (шаҳар) хокими |
| ______________________________ га |
| (Ф.И.О.) |
| _____________________________ дан |
| (ариза берувчининг Ф.И.О.) |
| АРИЗА |
|---|
| ________________________________________________ муддатга |
| (жисмоний шахс – якка тартибдаги тадбиркор томонидан тўлдирилади) |
| ________________________________________________________ |
| (фаолият амалга ошириладиган жой) |
| ______________________________________ амалга ошириш учун |
| (фаолият тури) |
| ________________________________________________ сифатида |
| (дехкон хужалиги, якка тартибдаги тадбиркор) |
| юридик шахс бўлмасдан тадбиркорлик фаолияти билан шуғул- ланиш учун давлат рўйхатидан ўтказишингизни сўрайман. |
| Тадбиркор, деҳқон хўжалиги бошлиғи тўғрисидаги маълумотлар: |
| Ф.И.О. ______________________________________________ |
| Паспортга оид маълумотлар: ________________________________ |
| (серия, ¹, ким томонидан берилган) |
| Уй манзили: _____________________________________________ |
| Почта индекси: _____________________ Телефон:______________ |
| Аризага кўшимча равишда илова қилинадиган хужжатлар: |
| 1._______________________________________________________ |
| 2._______________________________________________________ |
| 3.______________________________________________________ |
| ________________ __________________________________ |
| (тўлдирилган сана) (муассис ¸ки ваколатли шахснинг имзоси) |
| ________________ __________________________________ |
| (ариза қабул қилинган сана) (хокимлик масъул ходимининг имзоси) |
| Айрим тоифадаги тадбиркорлар учун қуйидаги хужжатлар тақдим этилади: |
1. Якка тартибдаги тадбиркорлар учун:
2. Хусусий корхоналар:
Янги рўйхатдан ўтказиш тартибига кўра бундай ҳужжатлар сони анча камайтирилган.
Шундай қилиб, кичик ва ўрта бизнес субъектларини рўйхатдан ўтказиш тартибини бирмунча соддалаштирилди.
Илгариги тартиб бўйича эндигина иш бошлаётган тадбиркор ҳали бу соҳага қадам қўйиб улгурмасданоқ, ўз корхонасини рўйхатдан ўтказиш пайтидан бошлаб турли - туман бюрократик тўсиқларга, кўпинча очиқдан - очиқ таъмагирлик ҳолатларига ҳам дуч келади.
И.Каримов фикрича: микрофирмаларни, кичик ва ўрта корхоналарни рўйхатдан ўтказиш тартибини жиддий равишда соддалаштириб, бу иш билан шуғулланадиган ягона марказлар тузиш вақти келди. Корхоналарни рўйхатдан ўтказиш ишини Товар ишлаб чиқарувчилар ва тадбиркорлар палатаси орқали амалга ошириш мақсадга мувофиқ.
Улар барча шаҳар ва туманларда тузилган Ахборот - маслаҳат марказлари орқали нафақат тадбиркорларга керакли ҳужжатларни тай¸рлаб бериши, ҳатто рўйхатдан ўтказиш органларида тадбиркорларни вакили вазифасини бажариши ҳам мумкин.